Հարավաֆրիկյան ռանդ
Հարավաֆրիկյան ռանդը (ZAR)՝ Հարավային Աֆրիկայի Հանրապետության պաշտոնական արժույթն է։ Այն բաժանվում է 100 սենտի։ Ռանդը առաջին անգամ շրջանառության մեջ մտավ 1961 թվականին՝ փոխարինելով հարավաֆրիկյան ֆունտը, երբ Հարավային Աֆրիկայի Հանրապետությունը հռչակեց իր անկախությունը Բրիտանական կայսրությունից։ Հարավաֆրիկյան ռեզերվային բանկը (South African Reserve Bank) պատասխանատու է ռանդի թողարկման և վերահսկման համար։
Հարավաֆրիկյան ռանդի բանկնոտներն ու մետաղադրամները արտացոլում են երկրի մշակութային, պատմական և բնական հարստությունները։ Ներկա շրջանառվող բանկնոտների շարքում ներառված են 10, 20, 50, 100 և 200 ռանդի անվանական արժեքներ։ Բանկնոտների վրա պատկերավոր են Հարավային Աֆրիկայի ազգային հերոսներ, հայտնի վայրեր և վայրի բնության խորհրդանիշներ, ինչպիսիք են նոսյոռներն ու այլ վայրի կենդանիներ։
Հարավային Աֆրիկայի տնտեսությունը ամենաբազմազաններից է մայրցամաքում, ընդգրկելով հանքարդյունաբերություն, ավտոմոբիլային արտադրություն, գյուղատնտեսություն, ֆինանսական ծառայություններ և տուրիզմ։ Երկիրը հանդիսանում է աշխարհի ամենամեծ պլատինի և ոսկու արտադրողներից մեկը, ինչը մեծ ազդեցություն ունի ռանդի կայունության վրա։
Հետաքրքիր փաստ հարավաֆրիկյան ռանդի մասին այն է, որ 2012 թվականին Հարավաֆրիկյան ռեզերվային բանկը ներկայացրեց նոր բանկնոտների սերիա, որոնք ներկայացնում են Նելսոն Մանդելայի պատկերը։ Այս սերիան հայտնի է որպես "Մանդելայի սերիա" կամ "Մադիբա սերիա", եւ ընդգծում է Նելսոն Մանդելայի կարևորությունը երկրի պատմության մեջ։ Բացի այդ, ռանդը ունի լայն կիրառություն նաև հարևան երկրներում, ինչպիսիք են Նամիբիան, Լեսոտոն և Սվազիլենդը, որտեղ այն հաճախ օգտագործվում է որպես փոխարժեքային միջոց։
Հետաքրքիր փաստ հարավաֆրիկյան ռանդի (ZAR) մասին այն է, որ ռանդի անվանումը ծագում է Վիտվատերսրանդի (Witwatersrand) անունից, որը Հարավային Աֆրիկայի հայտնի ոսկու հանքային շրջան է: Վիտվատերսրանդը ակտիվ հանքարդյունաբերական գոտի է, և այդտեղից է սկիզբ առնում երկրի մեծ մասը ոսկու արդյունահանումը։ Սա խորհրդանշում է երկրի հանքարդյունաբերության կարևորությունը և նրա ազդեցությունը երկրի տնտեսական զարգացման վրա։
